فرش دستباف (Handmade carpet) از معدود آثار باستانی ملی است که به دنبال افزایش قدمت، ارج بیشتری پیدا می‌کند. بنابراین ضرب‌المثل‌های محلی اشاره لطیفی به این مضمون داشته‌اند، که قالی‌های دستباف کرمان و به‌طور کلی هر طیف از فرش دستی هر چقدر بیشتر پا بخورند، نفیس‌تر می‌گردند. پس این اثر دست‌بافته در پی شستشو، رنگ و روی خود را نمی‌بازد و جلوه‌های هنری خود را از دست نمی‌دهد. بی‌تردید قوه تخیل زیادی از هنرمندان بومی بر تار و پود این فرش کهنسال نقش می‌بندد. نسخه‌ای از فرش‌های دستباف می‌تواند با تار و پودی مُنَقّش از طرح‌های انتزاعی (ذهنی) که برگرفته از فرهنگ‌های محلی باشد، در هم تنیده ‌شود. به این ترتیب، اثری بافتنی پدید می‌آید که گاهی اوقات در ویترین موزه‌های متعلق به صنایع دستی کشور قرار می‌گیرد.

انواع فرش دستباف

هنرمندان عرصه قالی تاکنون راجع به انواع فرش دستباف به تقسیم‌بندی واحدی نرسیده‌اند. شماری از فرش‌های دستباف بر اساس اقلیم منطقه‌ای که دارهای سنتی قالیبافی در آن به چشم می‌خورد، نامگذاری می‌شوند. از این منظر می‌توان به فرش اردبیل، فرش کاشان، فرش بلوچ، فرش نایین، فرش کرمان و … اشاره داشت. همچنین فرش‌های بافتنی از لحاظ نوع طرح، بسته به بافت سنتی و مدرن خود به دو مدل فرش مدرن دستباف و فرش کلاسیکی که در بازار به معرض نمایش کشیده می‌شوند. در این میان می‌توان به قالی‌های دستباف نوینی چشم دوخت، که آمیزه‌ای از هنر و صنعت بافندگی بریتانیا و ایران هستند.

در قرن اخیر، قلمرو بافت قالی دستی بسیار گسترده‌تر از آن است، که بتوان به‌طور مختصر، به هر یک از جلوه‌های بافندگی این فرش‌ها اشاره کرد. چرا که در بازار بین‌المللی فرش حتی با سبک فرش‌های بافت سنتی متعددی نظیر پاکستانی، افغانی، هندو، ترکمن، قفقازی، تبتی، اروپایی، ترکی، آذربایجانی و آمریکای جنوبی سروکار داریم.

گاهی اوقات نام اقوام باستانی بافنده قالی بر اقلام مختلف فرش دستبافته، اطلاق می‌گردد؛ که به عنوان مثال فرش‌های عشایری یا قشقایی از این دست هستند. به هرترتیب می‌بایست به منظور رعایت اختصار، یکی از رایج‌ترین طبقه‌بندی نوع فرش را در این فهرست بگنجانیم. بر همین منوال، به قرار زیر به بررسی تعدادی از مهمترین فرش‌های نامگذاری شده تحت عناوین طرح قالی مناطق بافندگی فرش و اقوام محلی بافنده فرش نفیس دستی می‌پردازیم:

1. فرش گبه: یک رقم فرش دستباف تحت عنوان فرش گبه بافته می‌شود، که از الگویی خشن و بدوی در بافت خود پیروی می‌کند. این مدل الگوها غالبا به وسیله عشایر قشقایی ناحیه فارس بر پیکره قالی، نقش بسته‌اند. تار و پود فرش‌ گبه دستباف عمدتا دستاوردی است، که تار و پود سنتی آن با الیاف طبیعی حاصل از پشم دارای رنگ گیاهی، عجین خواهد گشت. از آنجایی که وجه تمایز این فرش‌ها، ضخامت بیشتر آن‌ها نسبت به بقیه مدل‌های قالی دستباف بود، نخست به معرفی این فرش‌ها پرداختیم. ضخامت فرش‌های گبه اغلب 5 سانتی‌متر می‌رسد، که پرده از راز ساختار ضخیم آن‌ها برمی‌دارد.

در الگوی فرش‌های گبه موجود در گالری عرسین، عمدتا طرح‌های ساده مینیمالیستی چشم‌نوازی به چشم می‌خورد. در اکثر این الگوها، مستطیل‌هایی حاوی نقش حیوانات بکار رفته‌اند. البته فرش‌های سنتی و مدرن گبه حال حاضر دنیا، با بستر روشن بزرگ و اشکال فنی‌تر به دست مشتریان اروپایی می‌رسند. طرح‌ بافتنی فرش گبه هندی معمولا به‌صورت کپی از طرح‌ قالی گبه ایرانی است. با وجود این، گبه هندو از لحاظ ساختار، بافت خشن‌تری نسبت به گبه محصول ایران دارد. همچنین فرش گبه داخلی از لحاظ کیفیت الیاف بر فرش هندی گبه می‌چربد.

به‌طور کلی می‌توان فهرستی از فرش‌های کشکولی، گبه اصلی، گبه بلوچ، لری بافت و سوماک را در میان انواع آثار فرش بافتنی گبه، قید کرد. از این میان، تراکم گره در فرش گبه بلوچ، بالا خواهد بود، که ضخامت اندک آن در مقایسه با دیگر فرش‌ها را رقم می‌زند.

2. فرش بافتنی افشار: یک نمونه دیگر از فرش دستباف در میان این آثار تحت بافتِ دست وجود دارد، که فرش افشار نامیده می‌شود. این فرش، الگوی بافت خود را مدیون هنر بافندگی یک شاخه از عشایر ساکن در نواحی کرمان است. ایل افشار حتی هنر خود را به شهربابک انتقال دادند؛ تا به این ترتیب، بافت نوینی از این فقره فرش در اطراف ایل، توسعه صنعتی پیدا کند. البته الگوی فرشی که در شهربابک به چشم می‌خورد، از تراکم بیشتری برخوردار خواهد بود. بدیهی است، که فرش افشار می‌بایست از شمار بهترین قالی‌های کرمانی دستباف به حساب بیاید!
3. فرش هریز (هریس): نوع دیگری از فرش‌ها در بافت دستی مشاهده می‌شود، که به قلمرو خود در شهر هریس (Heriz) تعلق دارد. دکوراسیون مجلل ویکتوریایی این فرش‌ها مورد توجه مصرف کنندگان اروپایی و حتی مناطق حوزه اسکاندیناوی قرار گرفته است. فرش‌ دستباف ایرانی تحت عنوان هریس از الگوی روستایی در بافت خود پیروی می‌کند و این زیراندازها در شهرهای اقماری پیرامون هریس نیز بافته می‌شوند. وجود یک طرح مدالی راست‌گوشه در مرکز این فرش که دال بر حاشیه‌های پهن آن خواهد بود، از شاخصه‌های قابل شناسایی این فرش‌ است.

قیمت فرش دستباف

قیمت فرش‌های شاهکار دست را می‌توان از کیفیت الیاف و قدمت آن حدس زد، اما هرچه هنر بافندگان فرش اصیل، اعتبار بیشتری داشته باشد ارزش و قیمت فرش، بالاتر می‌رود. آنچه که در پرداخت دستمزد فرش‌های باستانی دستباف باید مورد توجه قرار بگیرد، طول مدت زمان مصروف در امر قالیبافی است. چرا که زمان بسیاری رفته است؛ تا بسیاری از این فرش‌ها از زمان پیاده‌سازی الگو در ذهن به مرحله نهایی بافت خود برسند. البته شاخصه‌های دیگری هم نقش کلیدی در قیمت فرش دستباف دارند، که کیفیت نخ قالی جزو آن‌هاست. همچنین یکی بدو هایی که در آستانه مذاکرات‌ بین‌المللی بر سر تحریم‌ها صورت می‌گیرند، قیمت فرش در بازار جهانی را دستخوش تغییر می‌کنند.

به منظور برخورداری از قیمت منعطف و بروز فرش گبه و دستبافته می‌توان به فهرستی از اقلام فرش در گالری عرسین چشم دوخت.

خرید اینترنتی فرش دستباف از عرسین

وجود یک درگاه امن پرداخت در گالری آنلاین فرش عرسین، شرایط بهره‌گیری از خرید فرش دستباف با ویژگی‌های ممتاز را مهیا ساخته است. از همین رو، در اختیار داشتن رمز اینترنتی (رمز دوم کارت عابر بانک)، به خریدی آسان و بدون دردسر از گالری فرش می‌انجامد. اقلام متعددی از فرش‌هایی که کار دست هستند، در آرشیو فرش‌های مجموعه عرسین قرار دارند، که به تنوع انتخاب شما از گالری فرش، دامن می‌زنند. برای آنکه در جریان ارسال محموله فرش خود قرار بگیرید، ترجیحا شماره رهگیری را پس از خرید قالی، یادداشت کنید.

گالری فرش عرسین، دست شما را برای خرید فرش دستبافی که شاهکار بالقوه به حساب بیاید، باز می‌گذارد و در 10 ژوئن، که روز جهانی فرش است، تخفیف عمده می‌دهد.

جمع بندی

فرش دستباف که از طریق لمس آن به بافت یکپارچه‌اش پی می‌برید، پس از شستشو دچار رنگ‌باختگی نمی‌گردد.علاوه بر این ویژگی، قیمت این رقم از فرش‌ها به قدمت مصرف آن‌ها بستگی دارد. به این ترتیب برای فرشی که دستی است، برخلاف فرش ماشینی از اصطلاح قدمت به جای استهلاک، استفاده می‌کنند. همین خاصیت از فرش مزبور، بر مزایای رقابتی قالی‌های دستی افزوده است. فرش خود را با نرخ معتدل از مجموعه عرسین خریداری کنید و حتی می‌توانید سفارش اینترنتی برای خرید فرش به این مجموعه بدهید. توجه به اقلام گوناگون دستبافت فرش به شما در بهترین خرید از این آثار، یاری می‌رساند. همچنین برای کسب اطلاع از آخرین قیمت فرش با قسمت نظرات کاربران، مکاتبه داشته باشید.

سؤالات متداول

1. روز جهانی فرش دستباف چه موقع است و آیا تخفیف شایانی خواهد داشت؟ روز جهانی فرش باستانی دستباف، 20 خرداد (ده ژوئن) خواهد بود و در آن روز، تخفیف قابل ملاحظه‌ای برای خرید تکی و عمده فرش در نظر گرفته شده است.
2. آیا ارزش فرش‌های دستباف و ماشینی در اثر استهلاک دستخوش تغییر می‌شود؟ بله، با این تفاوت که فرش‌ اصیل و دستباف چه‌بسا از حیث قدمت، ارزش بیشتری نسبت به فرش ماشینی پیدا کند.