انواع فرش کرک و ابریشم در بازار
فرش کرک و ابریشم در بازار از انواع مختلف هستند که این طبقه بندی روی قیمت و ارزش نهایی این فرشها اثرگذار است. علاوه بر طبقه بندی فرشهای ابریشمی بر اساس خاستگاه که در بالاتر به آن اشاره نمودیم، فرشهای ابریشم از نظر خلوص نیز در دسته بندی‌های مختلفی قرار می‌گیرند.
فرش ابریشمی ترکیبی
فرش ابریشم ترکیبی به فرشهای دستبافی می‌گویند که در فرآیند بافت آن‌ها از انواع الیاف پشم، کرک و پنبه در کنار ابریشم در تولید آن‌ها استفاده شده باشد. فرش کرک و ابریشم نسبت به فرشهای تمام ابریشم دارای قیمت پایین‌تری هستند. در تولید این فرشها عموما پنبه یا پشم جزء الیاف پایه و ابریشم جزء الیاف پرز مورد استفاده است. فرشهای ترکیبی عموما در استانهای تبریز و اصفهان و حتی کاشان به چشم می‌آیند.
فرش تمام ابریشم
فرش ابریشم خالص به قالی‌هایی می‌گویند که در فرآیند بافت آن از ابریشم به عنوان نخ اصلی استفاده شده باشد. این فرشها به عنوان گران‌ترین و نفیس‌ترین فرشهای دستباف در سراسر دنیا شناخته شده‌اند. با توجه به خصوصیات نخ ابریشم، این فرشها از نظر درخشندگی و وضوح رنگ نسبت به سایر فرشهای دستباف فاخر‌تر هستند. استان قم امروزه به یکی از مراکز اصلی بافت فرش تمام ابریشم تبدیل شده است اما استان‌هایی مانند تبریز نیز فرشهای تمام ابریشم با کیفیت بالایی تولید می‌کنند.
نکات مهم در انتخاب و خرید فرش کرک و ابریشم
در هنگام خرید فرش ابریشم، با توجه به ارزش و اصالت خاصی که این فرشها دارند باید به نکات مختلفی مانند تعداد رج‌ها، خاستگاه، طیف رنگی مورد استفاده و طرح‌های به کار برده شده در این فرشها توجه کنید. فرشهای دستباف ابریشمی در تراکم بالا و ظرافت بسیار در کنار طیف رنگی بالا جزء گران‌ترین فرشهای ابریشمی در بازار هستند.
تشخیص فرش ابریشم اصل نیازمند نظر کارشناس خبره و کاربلد است، اما به طور کلی فرشهای ابریشمی طبیعی؛ درخشنده، دارای وضوح رنگی بسیار بالا و بسیار نرم هستند. این فرشها با توجه به کیفیت رنگی بالایی که دارند از فاصله دور نیز دارای جذبه و زیبایی خاص خود هستند.
تشخیص فرش ابریشم اصل از تقلبی
یکی از نکات مهم در خرید فرش ابریشم، تشخیص اصالت این فرشها است. امروزه سوداگران در عرصه‌های مختلفی از اعتماد مردم سوء استفاده می‌کنند و فرشهای ابریشم مصنوعی را به بازار عرضه می‌کنند. همواره برای تشخیص ابریشم اصل از مصنوعی می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید.
لمس کردن فرش برای تشخیص اصل بودن
یکی از راه‌های سریع و بدون دردسر تشخیص فرش ابریشم اصل از تقلبی لمس کردن فرش است. هنگام خرید دست خود را روش سطح فرش بکشید، ابریشم با توجه به منشاء طبیعی که دارد گرمای محیط را به خود جذب می‌کند. پس از لمس فرش در صورتی که گرمای فرش را حس کردید یعنی به احتمال زیاد این فرشها طبیعی هستند. فرشهای دارای الیاف مصنوعی معمولا خنک هستند.
تست سوزاندن فرش از راه های تشخیص اصل و تقلبی بودن فرش
یکی از روشهای موثر تشخیص فرش ابریشم طبیعی از تقلبی، تست سوزاندن الیاف است. برای این کار می‌توانید از فروشنده بخواهید قسمت بسیار کوچکی از گره فرش را ببرد تا شما آن را آتش بزنید. الیاف طبیعی ابریشم پس از آتش گرفتن به سرعت جمع شده و بویی مانند کِز خوردن مو دارند. این ویژگی به دلیل نزدیک بودن ترکیبات شیمیایی مو و ابریشم خالص است.
تست شیمیایی فرش از راه های تشخیص تقلبی بودن
بدون شک یکی از بهترین روشهای تست فرش ابریشم خالص از مصنوعی تست شیمیایی است. در این تست کافی است مقدار بسیار کوچکی از الیاف فرش ابریشم را داخل محلول تستر ابریشم حل کنید. در صورتی که ابریشم داخل این محلول حل شد یعنی ابریشم طبیعی و خالص است.
نحوه ساختن محلول تستر فرش ابریشم؛ ابتدا ۱۶ گرم سولفات مس را با ۱۵۰ میلی‌لیتر آب با دمای اتاق حل کنید، سپس به محلول ۱۰ گرم گلیسیرین اضافه کنید. همچنین مقدار کمی سود سوزآور به محلول اضافه کنید تا محلول تستر فرش ابریشم شما حاصل گردد.
البته پیشنهاد می‌کنیم این آزمایش را به آزمایشگاه‌های معتبر در سطح شهر و دانشگاه‌ها بسپارید. معمولا بیشتر آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، آزمایش تست ابریشم را همراه با صدور گواهینامه علمی انجام می‌دهند.
وجود نخ ابریشم در فرش دستباف
کرم‌های ابریشم برای تبدیل شدن به پروانه پیله‌های پروتئینی به نام ابریشم به دور خود می‌پیچیند تا از آن‌ها در فرآیند تبدیل به پروانه محافظت کند. الیاف ابریشم مورد استفاده در فرش ابریشم از پیله‌های کرم ابریشم تولید شده‌اند.
در ابتدا پیله‌های ابریشم درون آبجوش قرار می‌گیرند و سپس الیاف‌‌های ابریشم توسط فرآیند‌های صنعتی ریسندگی از این پیله‌ها به عمل می‌آیند. الیاف ابریشمی دلیل کمیاب بودن و همچنین فرآیند سخت تولید این الیاف بسیار گران هستند. این نخ‌ها به دلیل سفید بودن، رنگ پذیری بسیار خوبی در فرآیند رنگرزی دارند، همچنین رنگ‌های نشسته شده روی این الیاف به صورت براق و چشم نواز هستند و این به زیبایی هرچه بیشتر فرشهای ابریشمی کمک زیادی می‌کند.
همچنین این الیاف با توجه به ظرافت بسیار بیشتری که نسبت به پشم و کرک دارند؛ در فرش‌هایی دستبافی که از تراکم بالا، مانند فن گره ترکی، بسیار کاربردی هستند. فرش ابریشم ایرانی جزء مهمی از فرهنگ اصیل و پر افتخار ایران است. این فرشها امروزه در طرح‌ها و انواع گوناگونی در بازار وجود دارند. با توجه به اینکه این فرشها در میان فرشهای دستباف جزء با ارزش‌ترین و زیبا‌ترین فرشها هستند، توصیه می‌کنیم این فرشها را از مراکز خرید معتبر و با سابقه خریداری کنید.
عوامل تاثیر گذار در خرید فرش کرک و ابریشم
فرشهای دستباف همواره از نظر ارزش ذاتی در بین با ارزش‌ترین صنایع دستی در سراسر دنیا طبقه‌بندی شده‌اند. در بین فرشهای دستباف نیز برخی قالی‌ها از نظر ارزش و قیمت در سطح بالاتری قرار دارند. از عوامل موثر در قیمت و ارزش فرشهای دستباف می‌توانیم به طرح، متراژ و الیاف مورد استفاده اشاره کنیم. که در تمام این فرشها در فرآیند قیمت گذاری ویژگی‌های مشترکی هستند.
اما ویژگی‌های اختصاصی فرشهای پشم و کرک که در قیمت گذاری آن‌ها اثر اساسی دارد می‌توانیم به خاستگاه بافت، نژاد الیاف اشاره کنیم.
فرشهای کرکی که از کرک‌هایی از نژاد بز‌های کشمیری و شتر‌های مرکزی ایران تولید شده باشند، با توجه به مرغوبیت و ظرافت این کرک‌ها نسبت به سایر فرشهای کرکی ارزش و قیمت بیشتری خواهند داشت. همچنین در صورتی که در فرآیند بافت از ترکیب پنبه در و پشم در تار و پود فرشها استفاده شده باشد با توجه به افزایش استحکام، ارزش این فرشها افزود خواهد شد.
از مشهور‌ترین طرح‌های فرشهای کرکی می‌توانیم به نقش و نگار عشایری و ترکمنی اشاره کنیم. البته طرح ماهی، گلستان و شکارگاهی نیز از جمله طرح‌هایی هستند که با توجه به ریز بافت بودنشان در فرشهای کرکی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. فرشهای پشمی، مخصوصا فرش‌هایی که از پشم گوسفندان نژاد ماکویی و بلوچی بافته شده باشند از نظر ارزش و کیفیت نسبت به سایر فرشهای پشمی در سطح بالاتری قرار دارند. همچنین فرشهای بافته شده در تبریز، با توجه به ریز بافت بودن نسبت به سایرین تراکم و در نتیجه ارزش ذاتی بیشتری خواهند داشت.
مشهور‌ترین طرح فرشهای پشمی امروزه طرح‌های ترمه، گنبد، افشاری، اسلیمی و تلفیقی هستند، این طرح‌ها که جزء شناخته شده‌ترین طرح‌ها در فرش دستباف هستند، برای فرشهای پشمی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بهترین خاستگاه های فرش کرک و ابریشم
در بیشتر استانهای ایران، فرشهای دستباف و همچنین نوع ابریشمی وجود دارند. اما در بین تمامی استان‌ها، ۴ استان در بافت و طراحی فرش ابریشم صاحب سبک هستند. معمولا بهترین فرشهای ابریشمی در ایران جزء قالی‌های بافته شده در این استان‌ها هستند که با خرید فرش دستباف عرسین می‌توانید این زیبایی‌ها را به خانه خود بیاورید.
فرش کرک و ابریشم تبریز
یکی از مهم‌ترین قطب‌‌‌های فرش دستباف و مخصوصا فرش ابریشم در ایران و جهان، آذربایجانی شرقی و استان تبریز است. این استان نقش بسیار مهمی در بافت فرشهای دستباف دارد و با توجه به کیفیت، نوع بافت و استحکام، فرشهای تبریزی جزء بهترین و پرفروش‌ترین فرشهای ابریشمی دستباف در ایران هستند.
فرش دستباف تبریز به دلیل نوع فن بافتی که بافندگان تبریزی در بافت فرشهای دستباف خود از آن بهره می‌برند، بسیار مشهور هستند. شهرت تبریزی‌ها به دلیل نوع گره و فن بافت آن‌ها است. این گره که به گره نامتقارن یا ترکی مشهور است، باعث بافت فرش‌هایی با ظرافت و تراکم بسیار بالا و همچنین استحکام و قوام بالا شده است. فرشهای تبریزی در میان سایر فرشهای دستباف در ایران ظرافت بیشتری دارند.
فرشهای ابریشمی تبریزی به دلیل اینکه به شیوه گره ترکی بافته شده‌اند از نظر ظرافت و استحکام بسیار مشهور هستند. همچنین طرح‌های مشهور ترکی مانند ماهی، گنبد، گلستان، خطیبی و سالاری جزء مناسب‌ترین طرح‌های برای فرشهای ابریشم هستند. همچنین یک طرح ویژه برای فرشهای ابریشم در تبریز وجود دارد که با نام گل ابریشم شناخته شده است.
فرش ابریشم کاشان
کاشان بدون شک یکی از پرقدمت‌ترین استانهای فرش دستباف ابریشمی در دنیا است. کاشان با تمدنی بیش از ۷۰۰۰ سال از گذشته‌های دور صاحب سبک و هنر قالی بافی بوده است. امروزه قالی کاشان جزء آثار نفیس و فاخر در میان فرشهای دستباف در دنیا شناخته شده است. به طوری که در اکثر موزه‌های هنر معاصر و کهن عموما فرشهای کاشان به عنوان شناسنامه فرش دستباف ابریشم به چشم می‌خورد.
همچنین کاشان از گذشته‌های دور مهد و کانون رنگرزی الیاف طبیعی در دنیا بوده است. و همین موضوع باعث رونق هرچه بیشتر فرشهای دستباف در این شهر شده است. در استان کاشان فرشها انواع مختلفی مانند پشمی، کرکی، ترکیبی و ابریشمی دارند.
معمولا در فرشهای کاشان ابریشم بسیار الیاف پرکاربردی است. در این استان با توجه به ریز بافت بودن فرشها، از ابریشم به عنوان الیاف استفاده می‌کنند. فرشهای ابریشمی در کاشان از نظر پویایی رنگ‌ها و نقش و نگار جزء برترین فرشهای ابریشم در دنیا هستند.
فرش دستباف کرک و ابریشم اصفهان
اصفهان؛ مهد هنر و فرهنگ، سهمی بسیار مهمی از فرش ابریشمی در ایران دارد. در استان اصفهان بسیاری از هنر‌‌های دستی جزء فاخر و ارزشمند‌ترین محصولات صنایع دستی جهان هستند. این هنر مردم اصفهان در فرشهای دستباف ابریشم اصفهان نیز رسوخ کرده است. فرشهای دستباف اصفهان عموما از نظر فاخر بودن و ظرافت بسیار مشهور هستند. از نظر ضخامت و ظرافت فرش ابریشم اصفهان بسیار مشهور است.
در اصفهان شیوه بافت فرش دستباف هم به صورت ترکی و هم به صورت فارسی قابل مشاهده است. در مناطق مرکزی عموما از شیوه ترکی استفاده می‌کنند اما بافندگان در مناطقی مانند نائین از شیوه بافت فارسی استفاده می‌کنند. نائین یکی از برند‌های برتر فرش ایرانی است. عموما فرشهای نائین اصفهان از نظر اصالت و ارزش بسیار قابل توجه هستند.
فرش کرک و ابریشم قم
امروزه قم به عنوان یکی از مهم‌ترین استانهای تولید کننده فرش ابریشم دستباف، شناخته شده است. فرش ابریشم قم از نظر زیبایی، شادابی و تنوع رنگ‌ها بسیار حیرت‌انگیز است. عموما طرح‌های مورد استفاده در استان قم امروزی‌تر هستند و از نقش و نگار مدرن در فرشهای دستباف قم می‌توانیم از گل‌های فرنگی نام ببریم.
تناژ رنگی فرشهای ابریشمی قم برخلاف استانهای کاشان، اصفهان و تبریز که از رنگ‌های لاکی استفاده می‌کنند، از رنگ‌های فیروزه‌ای، بنفش و طلائی استفاده می‌کند. این طیف‌های رنگی فرشهای قم را نسبت به سایر دستباف‌های ابریشمی ایرانی متمایز می‌کنند. عموما این فرشها از نظر طرح و رنگ بسیار فاخر هستند. شهرت فرشهای قم به دلیل استفاده از ابریشم خالص در فرشهای ابریشمی است.
جلوه ای زیبا با استفاده از فرش کرک و ابریشم در خانه
امروزه بسیاری از مردم به استفاده از محصولات ارگانیک و طبیعی روی آورده‌اند. فرشها نیز از این امر مستثنی نیستند، بسیاری از مردم امروزه به جای استفاده از فرش‌هایی با الیاف مصنوعی، به فرشهای طبیعی مانند فرشهای کرکی و فرش پشم روی آورده‌اند. فرشهای دستباف طبیعی علاوه بر خواص بی شمار، از نظر ماندگاری و زیبایی نسبت به مدل‌های مصنوعی برتری بسیاری دارند. فرشهای طبیعی دستباف در انواع مختلف، کرک، پشم، پنبه و ابریشمی در بازار موجود هستند.
فرشهای دستباف در هر جنس و نوعی که باشند همیشه طرفداران خاص خود را دارند. هر الیافی قطعا خصوصیات خاص خود را دارد. فرشهای کرکی ظریف‌باف هستند و برای کلکسیونر‌ها و استفاده تزئینی مناسب هستند، فرشهای پشمی بسیار مستحکم هستند و عموم مردم ایران برای استفاده روزمره از فرشهای پشمی به دلیل کیفیت، ماندگاری و زیبایی خاص آن‌ها استفاده می‌کنند.
همواره در خرید فرشهای کرکی توجه داشته باشید که الیاف مورد استفاده از نوع طبیعی باشد، به دلیل کمیاب‌تر بودن کرک نسبت به پشم، ممکن است نمونه‌های مصنوعی این الیاف در برخی فرشهای یافت شود. لذا توجه داشته باشید که فرش کرک و ابریشم را از فروشگاه معتبر فرش عرسین خریداری کنید.
