[vc_row full_width=”stretch_row_content_no_spaces” full_height=”yes” equal_height=”yes” content_placement=”middle” css=”.vc_custom_1632337333140{margin-top: -80px !important;}”][vc_column][cz_banner style=”style5″ title=”” image=”2303″ id=”cz_62680″]

آشنایی با مواد اولیه قالیبافی

[/cz_banner][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][cz_gap height=”30px”][cz_title id=”cz_95243″]

آشنایی با مواد اولیه قالیبافی

[/cz_title][cz_gap height=”30px”][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]

قالی ایرانی، محصولی است که تمامی اجزای تشکیل دهنده آن از مواد طبیعی و بومی ایران بافته می‌شود، برای آشنایی بیشتر با مواد تشکیل دهنده قالی به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][cz_title id=”cz_42888″]

پشم

[/cz_title][vc_column_text]

مهم‌ترین و اساسی‌ترین مواد مورد استفاده در قالی‌های ایرانی از قدیم الایام تا تاریخ فعلی پشم می‌باشد و خواص و مزیت‌های آن نیز یکی از عوامل انتخاب آن برای فرشبافی بوده است.

در فلات پهناور ایران علیرغم خشکی نسبی آب وهوا، مراتع سرسبزی برای پرورش دام وجود دارد. از دامنه کوه‌های البرز تا رشته کوه زاگرس بویژه در نواحی سنندج و کرمانشاه و نواحی شمال خراسان و بلوچستان و نقاط مرکزی ایران. پشم نژاد‌های معروف گوسفند ایرانی به لحاظ ضخامت و استحکام برای قالیبافی کاملا مناسب است. پشم گوسفندانی که در نواحی معتدل کوهستانی و بویژه در بهار چیده شده باشند کیفیت بهتری نسبت به پشم گوسفندان نقاط پست و پشم‌های پاییزه دارند. به ندرت در گذشته از پشم شتر در فرش‌های همدانی و بلوچی استفاده شده و همچنین در فرش‌های لری و بلوچی گاها از موی بز نیز استفاده شده است. از پشم معمولا برای پرز و یا گوشت فرش(خامه) استفاده می شود، البته بافندگان ایلیاتی مانند قشقایی‌ها، بلوچ‌ها، تراکمه و طوایف لر تار و پود فرش را نیز از پشم انتخاب می‌کنند. پشم سفید خاصیت رنگ پذیری بیشتری دارد. ناگفته نماند که پشم سفید در حقیقت نخودی یا زرد روشن است. پشمی که از گوسفند چیده می‌شود دارای مواد خارجی زیادی است که قبل از ریسندگی باید آنها را از فرش جدا نمود. برای جدا کردن این مواد باید پشم چیده را شست و خشک کرد تا برای ریسیدن آماده شود و سپس کلاف‌ها را در کارگاه رنگرزی به رنگ مورد نظر در آورد.

(طریقه تشخیص الیاف پشمی یا الیاف مصنوعی از طریق سوزاندن است، بدین ترتیب که الیاف پشمی بر اثر سوختن تبدیل به خاکستر شده و بوی مخصوص پشم را پخش می‌کنند در حالیکه الیاف مصنوعی ذوب شده و بوی مواد شیمیایی و زننده دارند)

[/vc_column_text][cz_gap height=”30px”][/vc_column][/vc_row][vc_row css=”.vc_custom_1632337737896{padding-top: 30px !important;padding-bottom: 30px !important;}”][vc_column width=”1/2″][cz_title id=”cz_99339″]

کرک

[/cz_title][vc_column_text]

پشم نرم و پرز مانندی که برخلاف پشم معمول کلفت و مجعد نیست. کرک در ایران بیشتر از گردن و زیر شکم بز بدست می‌آید و برای قالی‌های ظریف و نسبتا گران قیمت استفاده می‌شود. کانون مهم کرک ایران، کرمان و پس از آن خراسان است که میلیون‌ها بز در آنجا پرورش می‌یابند. در مواردی از پشم بره نیز که بسیار لطیف و ظریف است بدست می‌آید. حالت ارتجاعی پشم بره نسبت به پشم گوسفند کمتر است. در آذربایجان به پشم بره گزم (GOZAM) می‌گویند که آن را با مخلوطی از پشم پاییزه و پشم بهاره بره در بافت قالی‌های نفیس بکار می‌برند مثل قالی های کرک و ابریشم . کرک تنها بعنوان پرز فرش استفاده می‌شود.

[/vc_column_text][/vc_column][vc_column width=”1/2″][/vc_column][/vc_row][vc_row css=”.vc_custom_1632337755017{padding-top: 30px !important;padding-bottom: 30px !important;}”][vc_column width=”1/2″][cz_image id=”cz_56842″ image=”2307″ sk_css=”border-style:solid;border-width:5px;border-color:#22262f;”][/cz_image][/vc_column][vc_column width=”1/2″][cz_title id=”cz_43945″]

پنبه

[/cz_title][vc_column_text]

پنبه یا (پمبک PAMBAK) واژه‌ای پهلوی است و به گیاهی اتلاق می شود که دارای ساقه ای سبک و کوتاه و شاخه‌های نازک، برگ‌های درشت با گل‌های زرد یا سرخ رنگ می باشد. به میوه‌ی آن غوزه می‌گویند که سه تا پنج ترک دارد. پنبه را بادست یا دستگاه از دانه جدا می‌کنند. پنبه‌های ایرانی دارای رشته‌های‌ کوتاه و کلفت هستند. بطور کلی نشانه‌های مرغوبیت پنبه بستگی به رنگ، ظرافت، شفافیت، درجه خالص بودن و همچنین میزان رطوبتی که پنبه در خود دارد. هر اندازه الیاف پنبه سفیدتر باشد، به همان اندازه خالص‌تر است.  الیاف پنبه بیشتر در تار و پود فرش استفاده می‌شوند. یکی از مزیت‌های استفاد از تا‌رهای پنبه‌ای به جای تارهای پشمی، مصون ماندن آن در مقابل آفت بید است، از این رو فرش‌هایی که تار و پودشان از الیاف پنبه‌ای است کمتر در معرض بیدخوردگی خواهند بود. از مزیت‌های دیگر خاصیت کششی کمتر آن نسبت به الیاف پشمی است که برای تار و پود قالی مناسب‌تر است.

[/vc_column_text][cz_gap height=”30px”][/vc_column][/vc_row][vc_row css=”.vc_custom_1632337771479{padding-top: 30px !important;padding-bottom: 30px !important;}”][vc_column width=”1/2″][cz_title id=”cz_79118″]

ابریشم

[/cz_title][vc_column_text]

نخستین زادگاه ابریشم را کشور چین می‌دانند. از قدیم تولید ابریشم در نواحی ساحلی دریای خزر و استان خراسان رواج داشته است. امروزه بیشترین میزان تولید ابریشم متعلق به کشو ژاپن است. الیاف ابریشم از پیله ابریشم بدست می‌آیند و شایان ذکر است که به مراتب مستحکم تر از الیاف پشمی هستند. رشته‌های ابریشم که از تارهای پیله بدست می‌آید بسیار لطیف و براق است وآن را می‌توان تا نازک‌ترین حد نیز ریسید. ریسیدن ابریشم با دست هم صورت می‌گیرد که به آن ابریشم دستریس می‌گویند و در نقطه مقابل آن ابریشمی که در کارخانه ریسندگی می‌شود به آن ابریشم ماشینی یا کارخانه ای می‌گویند. بافت فرش ابریشم کاری است بسیار دقیق و پرزحمت به همین دلیل همیشه فرش‌های گران بها و با رج شمار بسیار بالا را همیشه با آن می‌بافند.گاهی از ابریشم برای برق و جلا دادن و برجسته نشان دادن طرح و نقش استفاده می‌کنند. که به اصطلاح به این سبک گل ابریشم می‌گویند مثل فرش کرک و ابریشم . یا در مواردی به عنوان تار و پود ابریشم را بکار می‌برند.

[/vc_column_text][cz_gap height=”30px”][/vc_column][vc_column width=”1/2″][/vc_column][/vc_row][vc_row css=”.vc_custom_1632337787773{padding-top: 30px !important;padding-bottom: 30px !important;}”][vc_column][cz_title id=”cz_103971″]

منابع

[/cz_title][vc_column_text]پژوهشی در فرش ایران، مولف تورج ژوله، انتشارات یساولی، چاپ اول 1381

افسانه جاویدان فرش ایران، مولف محمد جوتد نصیری، انتشارات فرهنگسرای میردشتی، چاپ اول 1389

فرشنامه ایران، تالیف دکتر حسن آذرپاد و فظل الله حشمتی رضوی، انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول 1372[/vc_column_text][cz_gap height=”30px”][/vc_column][/vc_row]