فرش ایرانی آوازه جهانی دارد. این هنر دیرین، قرن‌ها است در میان مردم این مرز و بوم دست به دست شده و هر کس به فراخور توان خود سعی در اعتلای آن داشته است. اگر فرش ایرانی اکنون در جهان می‌درخشد، وجود خود را مدیون مردان و زنانی است، که روح و زندگی خود را با تار و پود فرش ایرانی گره زده‌اند. کسانی که بی هیچ نام و نشانی، نام فرش ایرانی را پرآوازه کردند. اما هستند که کسانی که به دلیل تاثیر شگرفی که بر فرش دستباف ایرانی داشته‌اند، توانسته‌اند نام خود را در تاریخچه فرش ایرانی حک کنند.
قبل از اینکه ما در اینجا بخواهیم برخی از مفاخر فرش ایرانی را به شما معرفی کنیم، باید اقرار کنیم که ما در اینجا تنها می‌توانیم برخی از نام‌ها را ذکر کنیم و به ناچار تنها به قطره‌ای از دریا بسنده می‌کنیم، توان ما کجا و دریای بیکران هنر فرش ایرانی کجا!
استاد عیسی بهادری
به سال 1284 می‌رویم، زمانی که استاد عیسی بهادری یکی از نوپردازان صنعت فرش ایران، در یکی از روستاهای اراک به دنیا آمد. استاد بهادری پس از تحصیلات مقدماتی و آشنایی با طراحی فرش، وارد مدرسه کمال‌الملک شد و اصول نقاشی را نزد استاد اسماعیل آشتیانی فراگرفت. سپس به خدمت استاد طاهرزاده بهزاد درآمد و آموزه‌های ارزشمندی را نیز از او فراگرفت. او بعدها به اصفهان رفت و سرپرستی هنرستان جدیدالتاسیس هنرهای زیبای اصفهان را پذیرفت. او در مدت 30 سال ریاست بر این هنرستان، علاوه بر خدمت فراوان به هنر سنتی ایرانی و اعتلای آن، شاگردان بی‌نظیری را نیز تربیت کرد. استاد محمود فرشچیان، استاد عباسعلی پورصفا، استاد امیر هوشنگ جزی‌زاده و تنی چند از نام‌آوران هنر ایرانی از شاگردان استاد عیسی بهادری بوده‌اند.
استاد بهادری با ترکیب قوه خلاقه خود با آموخته‌هایش و با ترکیب و پیچش گل‌ها، برگ‌ها و نقوش ایرانی، جان تازه‌ای به طراحی فرش ایرانی بخشید. او برای هر طرحی و براساس موضوع آن، موتیف‌های جدیدی را بر پایه اصول هنر ایرانی ابداع می‌کرد. به همین دلیل هر کدام از آثار او همانند جواهری منحصر به فرد هستند، که هیچ شباهتی به دیگری ندارند. او موفق شد مدال طلای نمایشگاه جهانی بروکسل و نشان علم و هنر دولت فرانسه را به دست آورد. متاسفانه استاد عیسی بهادری در سال 1365 در پاریس درگذشت.
استادحاج غلامحسين مرتضي‌زاده علافي
استاد مرتضی‌زاده علافی معروف به حاج غلامحسین عالی طراز در سال 1299 در تبریز به دنیا آمد. او از کودکی به بافت مشغول شد و بعدها در سال 1346 کارگاه قالیبافی خود را در تبریز راه‌اندازی کرد. استاد عالی طراز ذوق و استعداد بی‌نظیری در زمینه ترکیب رنگ و تلفیق نقشه‌های قالی با رنگ‌های منحصر به فرد داشت. به دلیل اهمیتی که او به رنگ فرش‌ها و ثبات رنگی آنها می‌داد، تصمیم گرفت نام تجاری خود را با نام عالی طراز در سال به ثبت برساند. از این رو هر کدام از فرش‌های بافته شده در کارگاه او که مزین به نشان عالی تراز هستند، از نظر کیفیت طرح، نقشه، رنگ و بافت در سطح عالی قرار دارند. استاد عالی طراز در جشنواره فرش ایران در سال 1382 توانست عنوان برگزیده‌ترین بافنده فرش شانه بلورین ایران را به خود اختصاص دهد، تنها چند سال بعد استاد عالی طراز در سن 85 سالگی بدرود حیات گفت. قالی معروف شکارگاه که در حرم مطهر امام رضا (ع) قرار دارد، وقف استاد عالی طراز به این حرم مطهر است.
حاج محمد ارجمند کرمانی
حاج محمد ارجمند کرمانی با وجود اینکه در یک خانواده مرفه به دنیا آمد، اما از همان دوران کودکی، رو به طراحی فرش آورد. حاج محمد کرمانی فردی بسیار منظم و کوشا بود و همواره در طراحی فرش، خلاقیت را چاشنی کار خود می‌کرد. حاج محمد در دوران جوانی تصمیم به راه‌اندازه یک کارگاه بافت فرش گرفت. او از همان ابتدا امانت و دقت در کار را سرلوحه کار خود قرار داد، به همین دلیل تصمیم گرفت از بهترین مواد برای بافت فرش استفاده کند. از این رو دلیل دیری نپایید که ترکیب هنر و ابتکار و خلاقیت او و مواد اولیه باکیفیت، باعث شد نام او سر زبان‌ها بیافتد. به همین دلیل قالی‌های او زینت‌بخش کاخ‌ها، موزه‌ها و محافل بزرگان ایران و جهان شدند.
مرغوبیت قالی‌های استاد ارجمند باعث شد که فرش‌شناسان خارجی او را سلطان قالی بنامند. استاد ارجمند در 13 آبان 1347 در نیویورک درگذشت. قالی‌های پرده‌ای از آثار متمایز استاد بوده‌اند که اکنون چند نمونه از آنها در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شوند.
استاد غلامعلي صفدرزاده حقيقي
استاد غلامعلي صفدرزاده حقيقي در سال 1295 در اصفهان به دنیا آمد. او در 19 سالگی مدیریت کارگاه قالیبافی پدرش را که تنها کارگاه قالیبافی معتبر اصفهان بود، به عهده گرفت. استاد صفدرزاده حقیقی از استادان به‌نام بافنده اصفهان بودند و شاگردان زیادی را تربیت کردند. در ضمن ایشان در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان و زیر نظر استاد عیسی بهادری به تدریس هم مشغول بودند. برخی از فرش‌های طراحی شده توسط استاد بهادری مانند قالی‌های بشریت، تشعیر و … توسط استاد صفدرزاده حقیقی بافته شده‌اند. قالی مجلس شورای ملی با ابعاد 12 در 12 متر از دیگر شاهکارهای ایشان است. دو تخته قالیچه به نام‌های عقیق و بشریت توسط فرزند ایشان و به نیابت از پدر، به گنجینه آستان قدس رضوی اهدا شده است.
استاد محمود فرشچیان
استاد محمود فرشچیان در سال 1308 هجری در اصفهان دیده به جهان گشود. استاد فرشچیان از همان دوران خردسالی به طراحی فرش علاقه داشت، به گونه‌ای که می‌گوید با همان سن کم سعی می‌کردم گل‌های قالی را روی کاغذ بکشم. به همین دلیل پدرش که در کار فرش بود، او را به کارگاه نقاشی استاد حاج میرزا امامی فرستاد. در ضمن در دوران نوجوانی نیز مدتی شاگرد استاد بهادری بود. استاد فرشچیان پس از فارغ‌التحصیلی از مدرسه هنرهای زیبای اصفهان، برای ادامه تحصیل به اروپا رفت و سال‌های جوانی خود را صرف مطالعه آثار هنرمندان غربی در موزه‌ها کرد. استاد فرشچیان پس از بازگشت به ایران، به سمت استادی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزیده شد و همزمان مدیریت اداره ملی هنرهای زیبا را نیز برعهده داشت.
آثار استاد فرشچیان همگی متمایز بوده و امضای او را با خود دارند. شتابه‌های مدور چشمگیر نقاشی‌هایش، آثار او را از دیگران متمایز می‌کنند. او سمت و سوی تازه و بدیعی به هنر طراحی فرش ایرانی بخشیده است. آثار استاد فرشچیان در چند جلد کتاب نفیس به چاپ رسیده است و جزء آثار برگزیده یونسکو محسوب می‌شوند. تندیس طلایی اسکار ایتالیا، تندیس طلایی هنر اروپایی و درج نام استاد فرشچیان در فهرست نام روشنفکران قرن بیست و یکم، تنها چند مورد از افتخاراتی است که استاد فرشچیان به کسب آنها نائل شده‌اند. استاد فرشچیان هم اکنون در نیوجرسی ایالات متحده زندگی می‌کنند.
سخن آخر
خب به پایان آمدیم دفتر، حکایت همچنان باقی است. در این مجال کوتاه تنها توانستیم به ذکر چند نام بزرگ در دنیای هنر فرش دستباف ایرانی بسنده کنیم و قطعاً نام خیلی از بزرگان را از قلم انداختیم. دنیای فرش ایرانی همیشه سرزنده است و چه بسا هنرمندان جوانی که اکنون پای در عرصه می‌گذارند، بعدها به نامی بزرگ در عرصه فرش ایران تبدیل شوند.
