آلودگی‌ها و گرد و غبار جزئی از زندگی ما هستند که چه بخواهیم و چه نخواهیم، زندگی ما را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند. فرش‌ها جزء آن دسته از وسایل منزل هستند که هرگز از آلودگی‌ها ایمن نیستند. به هر حال ما روی این فرش‌ها زندگی میکنیم، راه می‌رویم، می‌نشینیم، غذا می‌خوریم و …. از این رو هر چند وقت یک بار باید به فکر شستن فرش‌های خود باشیم. در مورد فرش‌های ماشینی که چندان مشکلی به چشم نمی‌خورد، چرا که می‌توان به راحتی یا آنها را در خانه شست و یا به قالی‌شویی فرستاد که در هر دو حالت در صورت شستشوی مناسب، فرش کاملاً تمیز می‌شود.
اما در مورد فرش دستباف چطور؟ آیا می‌توان آنها را به راحتی فرش‌های ماشینی شست؟ چه نکاتی باید در هنگام شستشوی آنها مدنظر قرار بگیرد؟ آیا باید فرش‌های دستباف را به قالی‌شویی فرستاد و یا اینکه بلعکس می‌توان آنها را در خانه شست؟ اگر این سوالات برای شما نیز مطرح هستند، پیشنهاد می‌کنم حتماً با ما بمانید، تا به پاسخ سوالات خود برسید.
مراحل شستشوی فرش دستباف در خانه
گردگیری و غبارروبی
اولین مرحله از شستشوی فرش دستباف در خانه و حتی قالیشویی‌های صنعتی، گردگیری فرش است. فرش‌های دستباف به دلیل ساختار خاص خود، لاجرم گرد و خاک را به خود جذب می‌کنند. این گرد و خاک نه تنها باعث کدر شدن آنها می‌شود، بلکه در میان ساختار فرش نفوذ می‌کند و در صورت گردگیری نشدن، در حین شستشو به شکل گل درآمده و به گره‌های فرش می‌چسبد. این گل به مرور زمان باعث پوسیدگی فرش می‌شود و از عمر مفید آن می‌کاهد.
به همین دلیل حتماً باید فرش دستباف قبل از شستشو، کاملاً گردگیری شود. هر چند امروزه استفاده از جاروبرقی باعث می‌شود که کمتر گرد و خاک لابلای فرش نفوذ کند، اما این به معنی چشم‌پوشی از گردگیری فرش نیست. حداقل لازم است که فرش دستباف قبل از شستشو، یکی دو بار با یک جاروبرقی با قدرت مکش مناسب، جارو شود تا گرد و خاک تا جایی که ممکن است از لابلای پرزهای فرش خارج شود. در زمان‌های قدیم فرش را از جایی آویزان می‌کردند و با یک تکه چوب به آن ضربه می‌زدند. اما این کار به ساختار فرش آسیب می‌رساند و در صورت لزوم باید با ملایمت و احتیاط فراوان صورت بگیرد.
آزمایش ثبات رنگ فرش
قبل از اینکه بخواهید فرش دستباف ایرانی را بشویید، باید ثبات رنگ آن را بررسی کنید. اگر فرش دستباف ثبات رنگی نداشته باشد در حین شستشو رنگ پس می‌دهد. در این صورت هم کیفیت و قیمت آن به شدت افت می‌کند و هم اصلاح آن فوق‌العاده دشوار است. برای این کار کافی است یک پارچه نخی سفید را با کمی آب ولرم خیس کنید و روی قسمت‌هایی از فرش که احتمال می‌دهید رنگ پس دهند بکشید. اگر پارچه رنگ گرفت، بهتر است فرش را به قالی‌شویی ببرید و به آنها نیز اعلام کنید که فرش رنگ پس می‌دهد. قالی‌شویی‌ها از روش‌های خاصی برای شستن این گونه فرش‌ها استفاده می‌کنند. اگر قالی رنگ پس نداد، می‌توانید با خیال راحت آن را بشویید.
تهیه محلول شستشو
فرش‌های دستباف عموماً از الیاف طبیعی مانند پشم، پنبه و ابریشم ساخته می‌شوند. به همین دلیل نمی‌توان از شوینده‌های قوی و قلیایی برای شستشوی آنها استفاده کرد. بهتر است از پودرهای شستشوی دستی نیز استفاده نکنید، زیرا باعث خشک و مجعد شدن الیاف فرش می‌شوند. بهترین ماده برای شستشوی فرش دستباف، شامپو فرش یا مایع ظرفشویی است. از این رو بهتر است حجم مناسبی از شامپو فرش یا مایع ظرفشویی را در یکی دو لیتر آب حل کرده و مقداری نمک را به آن بیافزایید؛ بعد از آماده شدن محلول می‌توانید از آن برای شستشوی فرش استفاده کنید.
خیس کردن فرش
حال نوبت به خیس کردن فرش می‌رسد. هرگز از آب گرم برای شستن فرش دستباف استفاده نکنید، زیرا باعث پخش شدن رنگ‌های فرش می‌شود، حتی اگر قسمت کوچکی از فرش رنگ پس بدهد. سعی کنید فرش دستباف را در جایی شیب‌دار و در جهت خواب پرزهای فرش پهن کنید تا در حین شستشو، آب به راحتی از آن خارج شود. حال فرش را با آب سرد و نهایتاً ولرم رو به سرد، کاملاً خیس کنید. اجازه بدهید آب به تمام قسمت‌های فرش نفوذ کند، بعد می‌توانید روند شستشوی فرش را آغاز کنید.
شستن فرش
بعد از اینکه فرش کاملاً خیس شد و محلول شستشو را آماده کردید، با کمک یک برس دسته بلند نرم، محلول شستشو را بر روی فرش بمالید. هرگز از برس‌های سفت و سخت استفاده نکنید، زیرا باعث کنده شدن پرزهای فرش می‌شوند و فرش را به اصطلاح کچل می‌کنند. برس را در جهت خواب فرش بر روی آن بکشید، تا جهت الیاف فرش به هم نخورد. اجازه بدهید چند دقیقه‌ای کف بر روی فرش باقی بماند تا کاملاً آلودگی‌ها را در خود حل کند، سپس نوبت آبکشی فرش فرا می‌رسد.
اگر احساس می‌کنید فرش هنوز تمیز نشده است، می‌توانید بعد از یک دور آبکشی فرش، روند شستشوی آن را دوباره تکرار کنید. اما در هر صورت باید پس از پایان شستشوی فرش، آن را کاملاً آبکشی کنید تا کل آلودگی‌ها و کف از آن خارج شود. سعی کنید حتماً با گذاشتن شیلنگ آب در قسمت زیرین فرش، زیر آن را نیز آبکشی کنید. زیرا آلودگی‌ها و کف‌ها در حین شستشو به پشت فرش انتقال پیدا می‌کنند.
آبگیری و خشک کردن فرش
بعد از اینکه فرش را کاملاً آبکشی کردید و مطمئن شدید که هیچ کف و آلودگی مابین الیاف آن باقی نمانده است، نوبت به آبگیری فرش می‌رسد. بعد از آن فرش را یکی دو ساعت به حال خود بگذارید، تا آب‌های اضافی از آن خارج شود. هیچ گاه فرش را لوله نکنید، زیرا ممکن است برخی قسمت‌های کوچک آن رنگ پس بدهند و کل فرش را خراب کنند. اگر فرش را در یک جای شیب‌دار شسته باشید، بعد از چند ساعت کل آب‌های اضافی آن خارج می‌شود.
حال سعی کنید با چند پارچه نخی سفید، خشک و ضخیم و حتی‌الامکان یک حوله سفید، پرزهای فرش را آبگیری کنید. حال می‌توانید فرش را در سایه آویزان کنید تا خشک شود. هرگز فرش دستباف را جلوی نور مستقیم آفتاب آویزان نکنید. در ضمن سعی کنید فرش را از ریشه‌های آن آویزان نکنید، در واقع بهتر است فرش را به صورت عرضی آویزان کنید. در این صورت احتمال تغییر رنگ ریشه در هنگام خشک شدن فرش کاهش می‌یابد.
بعد از اینکه فرش کاملاً خشک شد، می‌توانید با کمک یک برس نرم و کوچک، جهت پرزهای قالی را که ممکن است در هنگام شستشو به هم خورده باشند، اصلاح کنید.
سخن آخر
امیدواریم این مطلب از وب‌سایت فرش عرسین که درباره نحوه شستشوی فرش دستباف بود، برای شما مفید بوده باشد. با کمی دقت و عدم عجله در هنگام شستشوی فرش دستباف، می‌توان هم کیفیت فرش را حفظ کرد و هم آن را کاملاً تمیز کرد. توجه به اصول نحوه شستشوی فرش دستباف، در این گونه مواقع بسیار کمک‌کننده است.
